Hersenen

Structurele, biochemische of elektrische afwijkingen in het zenuwstelsel leiden tot neurologische aandoeningen. Afhankelijk van de locatie en de aard van de afwijkingen worden diverse hersenziekten onderscheiden. Bijvoorbeeld dementie, ziekte van Alzheimer, ziekte van Parkinson, multiple sclerose, ALS of neuropathie. Naast beoordeling van klachten en symptomen biedt laboratoriumdiagnostiek belangrijke aanvullende informatie bij de diagnose en behandeling van deze ziekten.

In-vitrodiagnostiek

Voorbeelden illustreren de meerwaarde van laboratoriumtesten bij het opsporen, vaststellen, volgen en behandelen van neurologische aandoeningen, onderverdeeld in verschillende soorten ziekten.

• Ziekte van Alzheimer

  Een kenmerk van de ziekte van Alzheimer is ophoping van de eiwitten amyloïd-bèta en tau in de hersenen. De ophoping verloopt langzaam en kan al tien tot twintig jaar aan de gang zijn voordat er symptomen zijn. Gewoonlijk wordt de ziekte van Alzheimer gedefinieerd aan de hand van cognitieve achteruitgang, maar dat kan veel verschillende oorzaken hebben. Daarom zijn voor de diagnose bijvoorbeeld ook een PET-scan en/of een MRI noodzakelijk. Analyse van hersenvocht vormt een aanvullende diagnostische test.

  Alzheimer-test

  Om de ziekte van Alzheimer in lichaamsmateriaal aan te tonen, is de lumbaalpunctie de gebruikelijke aanpak. Via een ruggenprik wordt hersenvocht afgenomen. De aanwezigheid of afwezigheid van specifieke eiwitten zoals amyloïd-bèta en tau kan helpen om de ziekte van Alzheimer te bevestigen of uit te sluiten. Omdat een bloedafname veel minder belastend is, en ook eenvoudiger, dan een lumbaalpunctie, wordt hard gewerkt aan een bloedtest voor de diagnose van de ziekte van Alzheimer. Er wordt (is) een nieuwe generatie biomarkers ontwikkeld om de ziekte vroegtijdig in bloed te kunnen aantonen. De bloedtesten zijn nog in onderzoeksfase.

• Hersenontsteking

  Hersenontsteking (encefalitis) is een acute ontsteking van het hersenweefsel. Omdat de hersenvliezen in nauw contact staan met het hersenweefsel zijn ze meestal ook ontstoken (meningitis). De oorzaak is een infectie, meestal veroorzaakt door een virus, maar de ziekteverwekker kan ook een bacterie of schimmel zijn. Snelle diagnose en behandeling zijn cruciaal. Gebruikelijke diagnostiek is tijdrovend (kweek) en/of arbeidsintensief (afzonderlijke detectie van mogelijke ziekteverwekkers). Dat belemmert een effectieve, snelle en juiste behandeling. De alles-in-één test biedt een oplossing.

  Alles-in-één-test

  De test is gebaseerd op de multiplex-PCR-technologie in een point-of-care systeem. Het via een ruggenprik afgenomen hersenvocht wordt in een cartridge gebracht die in de analyzer wordt geplaatst. De polymerase kettingreactie vermenigvuldigt binnen één run de DNA-sequenties van verschillende micro-organismen. Dit maakt het mogelijk om simultaan vijftien potentiële ziekteverwekkers te detecteren (zes virussen, acht bacteriën en een schimmel). Al na een uur kan de diagnose worden gesteld en de juiste behandeling worden gestart.

• Ziekte van Parkinson

  Communicatie tussen hersencellen verloopt onder invloed van dopamine. Kenmerkend voor de ziekte van Parkinson is afbraak van de hersencellen die dopamine produceren. Door verminderde aanmaak raakt de communicatie verstoord. Dat kan leiden tot stijfheid, moeizame beweging en/of een tremor. De diagnose wordt gesteld op basis van klinisch onderzoek en hersenscans. De ziekte is niet te genezen, maar door behandeling met medicijnen (dopamine) kunnen de klachten verminderen.

  Parkinson-test

  Er zijn (nog) geen testen beschikbaar om de ziekte van Parkinson op te sporen in lichaamsmateriaal, maar het eiwit alfa-synucleïne is beschreven als een mogelijke biomarker. Het eiwit is aangetoond in het hersenvocht van mensen bij wie de ziekte is vastgesteld. In een klinische studie is gebleken dat ook bij mensen met klachten die kunnen wijzen op een voorstadium van de ziekte het eiwit in het hersenvocht aanwezig is. In een andere studie is aangetoond dat alfa-synucleïne ook detecteerbaar is in traanvocht. Deze onderzoeksresultaten bieden perspectief voor de ontwikkeling van een eenvoudige laboratoriumtest om de ziekte van Parkinson vroegtijdig op te sporen.

• Home
/
• Laboratorium­geneeskunde
/
• Hersenen