Infecties

Infectieziekten worden veroorzaakt door micro-organismen (virussen, bacteriën, schimmels en parasieten) die het lichaam binnendringen en waarop het afweersysteem niet of onvoldoende reageert. Op basis van laboratoriumonderzoek kunnen aard en ernst van infecties worden beoordeeld. Ook de identiteit van de ziekteverwekker kan worden vastgesteld wat een belangrijke ondersteuning is bij de keuze van de behandeling. Afhankelijk van geïnfecteerde organen of weefsels worden infecties onderverdeeld in verschillende ziekten zoals griep, verkoudheid, longontsteking blaasontsteking, urineweginfecties, geslachtsziekten, huidaandoeningen en ontstekingen in de hersenen of de bloedvaten.

In-vitrodiagnostiek

Voorbeelden illustreren de meerwaarde van laboratoriumtesten bij het opsporen, vaststellen, volgen en behandelen van infecties, onderverdeeld in verschillende soorten infecties en ziekten.

• Chlamydia en gonorroe

  Met bijna zestienduizend diagnoses per jaar is chlamydia in Nederland de meest voorkomende geslachtsziekte. Deze seksueel overdraagbare aandoening (soa) is het gevolg van een bacteriële infectie met Chlamydia trachomatis (CT), die vooral veel voorkomt bij jonge mensen. Gonorroe is eveneens een geslachtziekte als gevolg van bacteriële infectie met Neisseria gonorrhoeae (NG). In Nederland krijgen jaarlijks ruim vierduizend mensen de diagnose gonorroe. Deze soa komt vaker voor bij mannen die seks hebben met mannen dan bij heteroseksuele mannen en vrouwen. Beide soa’s zijn gemakkelijk te genezen met antibiotica. Het probleem is echter dat de soa’s onopgemerkt blijven omdat er geen klachten zijn. Hierdoor kan de infectie zonder het te weten worden overgedragen op (seks)partners. Niet behandelde soa’s kunnen leiden tot ernstige complicaties. Tijdige opsporing heeft dus een hoge prioriteit. Goede, eenvoudige en betrouwbare testen zijn hierbij onmisbaar. Voor chlamydia en gonorroe is er de CT/NG-assay.

  CT/NG-test

  De diagnostische test is bedoeld om bij mensen met klachten of bij vermoeden van soa vast te stellen of er sprake is van een infectie met Chlamydia trachomatis (CT) of Neisseria gonorrhoeae (NG). Bij een bevestigende CT- of NG-diagnose kan binnen hetzelfde consult het behandeltraject worden ingezet. De CT/NT-assay is een moleculaire test die CT en NG aantoont op basis van hun DNA. Hiervoor wordt de nucleïnezuur-amplificatietest (NAAT) toegepast in combinatie met PCR-technologie. Het is een volledige geautomatiseerde methode met geïntegreerde monsterbewerking, analyse, detectie en dataverwerking. Binnen negentig minuten is het resultaat bekend. De analyzer is ook beschikbaar als point-of-care uitvoering, waardoor de test tijdens het consult kan worden uitgevoerd.

• Luchtweginfecties

  Luchtweginfecties geven meestal griepachtige verschijnselen, maar de symptomen zijn aspecifiek en vaak niet te herleiden naar een specifieke ziekteverwekker. Gebruikelijke diagnostiek om de ziekteverwekker te identificeren is tijdrovend (kweek) en/of arbeidsintensief (afzonderlijke detectie van alle mogelijke ziekteverwekkers). Dat belemmert een effectieve, snelle en juiste behandeling. Een oplossing voor deze diagnostische problematiek is een zogeheten syndromale benadering, een alles-in-één-test waarbij simultaan wordt getest op ruim twintig mogelijke veroorzakers van luchtweginfecties.

  Multiplex PCR-sneltest

  De multiplex-PCR-technologie vormt de basis voor syndromale diagnostiek. De test wordt uitgevoerd in een point-of-care systeem waarmee direct op locatie de diagnostiek plaatsvindt en geen tijd verloren gaat aan monstertransport en terugkoppeling van testresultaten. Het keel-neusslijmmonster wordt in een cartridge gebracht die in de analyzer wordt geplaatst. De polymerase kettingreactie vermenigvuldigt binnen één run een aantal verschillende DNA-sequenties van potentiële ziekteverwekkers. In geval van luchtweginfecties gaat het om simultane detectie van in totaal 23 virussen en bacteriën. Met deze alles-in-één-sneltest is direct duidelijk om welke luchtweginfectie het gaat en wie de veroorzaker is. Al na een uur kan de diagnose worden gesteld en de juiste behandeling worden gestart. 

• Sepsis

  Sepsis is een heftige ontstekingsreactie van het lichaam op infecties als blaas- en longontstekingen of na griep of wondroos. Het immuunsysteem valt organen aan. Kenmerkende vroege symptomen zoals koorts, koude rillingen en een verhoogde hartslag zijn atypisch en kunnen ook wijzen op andere, minder ernstige ziekten. Maar als het wél sepsis is, kan een patiënt binnen 24 uur na de eerste symptomen overlijden. Hoe gevaarlijk sepsis ook kan zijn, als de aandoening op tijd wordt gesignaleerd is die meestal makkelijk te behandelen met antibiotica en vochttoediening.

  Multiplex PCR-sneltest

  De multiplex-PCR-technologie vormt de basis voor de sneltest sepsis. Het monster wordt in een cartridge gebracht die in de analyzer wordt geplaatst. De polymerase kettingreactie vermenigvuldigt binnen één run een aantal verschillende DNA-sequenties van potentiële ziekteverwekkers. De test maakt snelle identificatie van de ziekteverwekker(s) mogelijk inclusief polymicrobiële infecties en resistentiemechanismen. Vooral in klinisch urgente situaties, zoals sepsis, is een sneltest levensreddend. Op basis van het testresultaat kan meteen de gerichte behandeling worden ingezet. 

• Urineweginfectie

  Urineweginfectie is een van de meest voorkomende redenen om een huisarts te raadplegen. Meestal gaat het om blaasontsteking, maar het kan ook gaan om infecties in nieren, urineleider of urinebuis. Voor het stellen van de diagnose is in de huisartsenpraktijk de urinedipstick de gebruikelijke test. Een snelle en eenvoudige methode, maar niet erg nauwkeurig. De diagnostische gouden standaard is de urinekweek, maar de uitslag daarvan laat twee tot drie dagen op zich wachten. Gebrek aan snelle en betrouwbare diagnostiek staat gericht en verantwoord voorschrijven van antibiotica in de weg. Dat leidt veelal tot behandeling van urineweginfecties met breedspectrum antibiotica, wat weer bijdraagt aan verhoogd risico op antibioticaresistentie. Een snelle en betrouwbare diagnostiek biedt uitkomst. 

  Sneltest urineweginfectie inclusief bepaling antibioticagevoeligheid

  De sneltest bestaat uit de combinatie van lab-on-a-chip-technologie, fasecontrastmicroscopie en een beeldverwerkingsalgoritme, geïntegreerd in een point-of-care analyzer. Hiermee kan de huisarts binnen vijftien minuten een bacteriële urineweginfectie vaststellen en binnen dertig minuten een gericht antibioticum voorschrijven. 

  De lab-on-a-chip-technologie maakt het mogelijk om het microbiologische laboratoriumonderzoek (urinecultuur en antimicrobiële gevoeligheidstesten) te miniaturiseren. De chip bestaat uit duizenden nanokanaaltjes waardoor het urinemonster direct, zonder voorbewerking, wordt gespoeld. Grote cellulaire componenten worden gefiltreerd en de doorgelaten bacteriecellen verzamelen zich in de nanokanalen, waar ze worden blootgesteld aan verschillende soorten en hoeveelheden antibiotica. Resistente bacteriën groeien door, terwijl gevoelige bacteriën niet of nauwelijks groeien. De celgroei wordt realtime gevolgd met behulp van fasecontrastmicroscopie en de beelden worden geanalyseerd met een slim algoritme. De analyse resulteert na dertig minuten in een antibiogram op grond waarvan de huisarts een gericht antibioticum kan voorschrijven. De behandeling van de urineweginfectie kan meteen worden gestart.

• Virus of bacterie?

  De meeste patiënten met klachten die passen bij een luchtweginfectie worden behandeld met antibiotica, hoewel het vaak gaat om een virale infectie. Onjuist gebruik van antibiotica moet echter zoveel mogelijk vermeden worden in verband met (snel) toenemende resistentie. Met een diagnostische test kan in het laboratorium worden vastgesteld of het om een virale dan wel bacteriële Infectie gaat.

  Immuunrespons-test

  In plaats van direct het virus of de bacterie te detecteren, is deze test gericht op detectie van de immuunrespons op de infectie. De immuunrespons leidt tot de productie van specifieke eiwitten die vrijkomen in het bloed. De samenstelling van een combinatie van drie van deze eiwitten (TRAIL, IP 10 en CRP) is bij een virale en bacteriële infectie verschillend en vormt daarmee een biomarker om een bacteriële infectie te onderscheiden van een virale infectie. De test wordt uitgevoerd in een volledig geautomatiseerde analyzer. Op basis van de uitslag kan de arts direct beslissen of de infectie moet worden behandeld met een antiviraal middel of een antibioticum. De test voorkomt onnodig en overbodig gebruik van antibiotica.

• Tuberculose

  Tuberculose (tbc) is een infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis.

  Zonder de juiste behandeling kan tuberculose dodelijk zijn. Na besmetting ontstaat vaak een latente tuberculose-infectie (LTBI), die asymptomatisch is en niet besmettelijk. Bij vijf tot tien procent van besmette personen ontwikkelt de infectie zich tot actieve tuberculose. Bestrijding van tuberculose vereist tijdige opsporing en adequate behandeling.

  IGRA-bloedtest

  Met de zogeheten Interferon Gamma Release Assay (IGRA) kan de tuberculosebacterie Mycobacterium tuberculosis (MTB) in bloed worden aangetoond. De test is gebaseerd op reactie van MTB met MTB-antigeen. Deze immuunreactie leidt tot afgifte van het eiwit interferon gamma. Het vrijgekomen interferon gamma wordt gedetecteerd met behulp van fluorescentie.

  De meerwaarde van de bloedtest ten opzichte van de huidtest (Mantoux) voor opsporing van latente tuberculose:

  • gestandaardiseerde laboratoriumtest;
  • eenduidige testuitslag;
  • geen kruisreactiviteit met het tuberculose-vaccin;
  • eenmalig patiëntcontact (bloedafname).

• Home
/
• Laboratorium­geneeskunde
/
• Infecties