Screening
Bevolkingsonderzoeken
Gezonde mensen, zonder klachten of symptomen, preventief testen op (kans op) ontwikkeling van bepaalde ziekte(n). Met behulp van de hielprikscreening worden pasgeborenen bijvoorbeeld onderzocht op erfelijke aandoeningen en de darmkankerscreening wordt gebruikt om bij alle gezonde mensen in de leeftijdscategorie 55-75 jaar, een (beginnende)tumor in de darm vroegtijdig op te sporen.
Hieronder voorbeelden van meerwaarde van laboratoriumtesten bij screening:
Kanker
-
Baarmoederhalskanker
hrHPV test
De moleculaire test detecteert een infectie met HPV-virus op basis van het DNA van het virus. In het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is er sprake van getrapt screenen. Het uitstrijkje wordt eerst getest op de aanwezigheid van hrHPV. Als het lichaamsmateriaal hrHPV-postief is, vindt daarna cytologisch onderzoek plaats om ernst en aard van afwijkende cellen te beoordelen.
-
Darmkanker
iFOB test
Het thuis afgenomen fecale monster wordt verstuurd naar het lab waar het monster wordt onderzocht op sporen bloed aan de hand van hemoglobinedetectie. Aanwezigheid van hemoglobine (Hb) wordt aangetoond op basis van een immunochemische reactie met Hb-antistoffen. Bij een positieve uitslag van de iFOB-test volgt een inwendig kijkonderzoek (coloscopie) om nader onderzoek te doen naar aanwezigheid van een tumor of voorlopers (poliepen). Als darmkanker in een vroeg stadium ontdekt wordt, is de kans op genezing groter en de behandeling minder zwaar.
Ofschoon de iFOB-test voldoet, wordt er gewerkt aan een aanpassing om voorstadia en potentieel kwaadaardige poliepen nog eerder te ontdekken. Met de zogeheten multitarget iFOB-test wordt niet alleen hemoglobine gemeten, maar ook de eiwitten calprotectine en serpine.
Infecties
-
Tuberculose
IGRA-bloedtest
Met de zogeheten Interferon Gamma Release Assay (IGRA) kan de tuberculosebacterie Mycobacterium tuberculosis (MTB) in bloed worden aangetoond. De test is gebaseerd op reactie van MTB met MTB-antigeen. Deze immuunreactie leidt tot afgifte van het eiwit interferon gamma. Het vrijgekomen interferon gamma wordt gedetecteerd met behulp van fluorescentie.
De meerwaarde van de bloedtest ten opzichte van de huidtest (Mantoux) voor opsporing van latente tuberculose:
- gestandaardiseerde laboratoriumtest;
- eenduidige testuitslag;
- geen kruisreactiviteit met het tuberculose-vaccin;
- eenmalig patiëntcontact (bloedafname).
Gezondheidscontrole en medicijnmonitoring
-
Zwangerschap
NIPT
De NIPT is een bloedtest waarmee chromosoomafwijkingen bij het ongeboren kind kunnen worden onderzocht die wijzen op downsyndroom (trisomie 21), edwardssyndroom (trisomie 18) of patausyndroom (trisomie 13). De test is gebaseerd op analyse van celvrij DNA van het kind dat via de placenta in het bloed van de moeder aanwezig is. Hierbij worden relatieve hoeveelheden van chromosomen of chromosoomdelen in het moederlijk plasma bepaald en via een algoritme geanalyseerd. De NIPT kan plaatsvinden vanaf tien weken zwangerschap.
-
Antibioticaresistentie
Screening BRMO
Patiënten die in het ziekenhuis belanden, worden gescreend op bijzonder resistente micro-organismen (BRMO’s) als zij recent in een buitenlands ziekenhuis zijn verpleegd of werkzaam zijn in de intensieve veehouderij. Met een swab wordt patiëntmateriaal verzameld (anus, sputum, wondvocht of urine) dat wordt geanalyseerd op aanwezigheid van micro-organismen. Detectie en identificatie vindt plaats met behulp van PCR-technologie en DNA-analyse. Op deze manier is binnen 24 uur bekend of iemand een BRMO (en welke) bij zich draagt.
